Bệnh Zona

________________________________________________________________________

CÁC ĐIỂM QUAN TRỌNG

• Bệnh zona làm cho da bị phát ban đau rát do vi-rút gây ra bệnh thủy đậu gây ra.
• Nếu bạn đã từng bị thủy đậu, vi-rút vẫn tồn tại trong cơ thể của bạn và có thể hoạt động trở lại tại bất kỳ thời điểm nào trong cuộc sống và gây ra bệnh zona.
• Bệnh zona được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút và các loại thuốc khác. Nếu bạn chưa bao giờ bị bệnh thủy đậu, bạn có thể tiêm một mũi phòng tránh lây nhiễm vi-rút bệnh thủy đậu.

________________________________________________________________________

Bệnh zona là gì?

Bệnh zona làm cho da bị phát ban đau rát do vi-rút gây ra bệnh thủy đậu gây ra.

Bệnh zona cũng được gọi là herpes zoster. Bệnh này phổ biến nhất ở những người trên 50 tuổi.

Nguyên nhân là gì?

Vi-rút gây ra bệnh thủy đậu và bệnh zona được gọi là varicella zoster. Sau khi bạn khỏi bệnh thủy đậu, vi-rút sẽ nằm lại trong cơ thể bạn nhưng nó không hoạt động. Vi-rút có thể hoạt động trở lại vào bất kỳ lúc nào trong cuộc sống của bạn và gây ra bệnh zona nếu hệ miễn dịch của cơ thể bạn bị suy yếu do những nguyên nhân sau:

• Bệnh tật
• Hóa trị hoặc xạ trị
• Các loại thuốc nhất định, chẳng hạn như steroid
• Lão hóa

Nguy cơ bạn mắc bệnh zona có thể cao hơn nếu bạn thường xuyên bị căng thẳng. Đôi khi bệnh zona xảy ra mà không rõ nguyên nhân.

Bạn không thể bị bệnh zona, trừ khi bạn đã mắc bệnh thủy đậu, và bạn không thể bị lây bệnh zona từ người khác. Tuy nhiên, một người bị bệnh zona có thể truyền bệnh thủy đậu cho một người chưa từng nhiễm vi-rút gây ra bệnh thủy đậu. Vi-rút này lây lan qua tiếp xúc với các mụn nước, trong đó có chứa vi-rút sống trong dịch lỏng. Các vết phồng rộp không còn lây nhiễm sau khi khô và đóng vảy.

Những triệu chứng là gì?

Những triệu chứng đầu tiên có thể bao gồm:

• Cảm giác như bị bỏng, đau rát, ngứa ngáy hoặc tê ở một vùng da ở một bên cơ thể, trên đầu hoặc trên mặt
• Vô cùng ngứa hoặc đau
• Cảm giác mệt mỏi
• Cảm thấy ốm với triệu chứng sốt, ớn lạnh, đau đầu, và đau dạ dày hoặc đau bụng

Từ 1 đến 14 ngày sau khi bạn bắt đầu cảm thấy đau, bạn sẽ nhận thấy sự phát ban của các vết phồng rộp trên khoảng da đỏ. Trong vòng một vài ngày sau khi phát ban xuất hiện, các vết phồng rộp sẽ chuyển sang màu vàng, sau đó khô và đóng vảy. Trong 2 tuần tiếp theo, các vảy bong ra và da lành lại trong vài ngày đến vài tuần tiếp theo.

Các vết phồng rộp thường tạo thành mảng, chạy từ lưng hoặc sườn đến giữa bụng. Các vết phồng rộp thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể. Chúng cũng có thể xuất hiện ở một bên mặt hoặc da đầu của bạn. Phát ban đau rát có thể xuất hiện trong khu vực tai hoặc mắt của bạn. Khi bệnh zona xảy ra trên đầu hoặc da đầu, bệnh này có thể làm suy yếu một bên mặt, khiến cho một bên mặt bị biến dạng.

Bệnh được chẩn đoán như thế nào?

Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh lý của bạn và khám cho bạn. Chẩn đoán thường rõ ràng từ các triệu chứng và hiện tượng phát ban. Nếu nhà cung cấp của bạn muốn xác nhận việc chẩn đoán, bạn có thể trải qua xét nghiệm trong phòng thí nghiệm để tìm kiếm vi-rút ở dạng lỏng từ vết phồng rộp.

Bệnh được điều trị như thế nào?

Một số thuốc có thể giúp điều trị bệnh zona. Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể cung cấp cho bạn:

• Các loại thuốc kháng vi-rút giúp bạn chữa lành bệnh nhanh hơn
• Thuốc viên hoặc thuốc mỡ để giúp giảm đau
• Thuốc kháng khuẩn giúp điều trị nhiễm trùng các chỗ phồng rộp do vi khuẩn

Đối với hầu hết mọi người, sự đau đớn của bệnh zona sẽ giảm hẳn sau một hoặc hai tháng đầu tiên sau khi vết phồng rộp lành. Nếu bạn bị bệnh zona trên đầu hoặc da đầu, phải mất nhiều thời gian hơn để hết đau đớn. Đôi khi vi-rút làm tổn thương đến dây thần kinh. Điều này có thể gây đau, tê hoặc ngứa ngáy trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau khi phát ban được chữa lành và được gọi là đau dây thần kinh sau zona (postherpetic neuralgia). Bạn càng cao tuổi khi bị bệnh zona, khả năng bạn sẽ bị đau dây thần kinh sau zona (postherpetic neuralgia) càng cao. Dùng thuốc kháng vi-rút ngay sau khi bệnh zone được chẩn đoán có thể giúp phòng tránh vấn đề này.

Tôi có thể tự chăm sóc bản thân như thế nào?

Đây là một số điều bạn có thể làm để giúp giảm đau:

• Uống các thuốc giảm đau không kê đơn như acetaminophen, ibuprofen hoặc naproxen. Đọc nhãn và dùng thuốc theo hướng dẫn. Trừ khi được nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn khuyến nghị, bạn không nên uống những thuốc này quá 10 ngày.
  • Những thuốc chống viêm không chứa steroid (NSAID), như ibuprofen, naproxen và aspirin, có thể gây chảy máu dạ dày và các vấn đề khác. Những nguy cơ này tăng theo độ tuổi.
  • Acetaminophen có thể gây tổn thương gan hoặc các vấn đề khác. Trừ khi được nhà cung cấp dịch vụ khuyến nghị, không uống nhiều hơn 3000 miligram (mg) trong 24 giờ. Để đảm bảo rằng bạn không uống quá nhiều, hãy kiểm tra các loại thuốc khác mà bạn uống để xem liệu các loại thuốc đó có chứa acetaminophen không. Hãy hỏi nhà cung cấp dịch vụ nếu bạn cần tránh uống rượu khi dùng thuốc này.
  • Kiểm tra với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn trước khi bạn đưa bất kỳ loại thuốc nào có chứa aspirin hoặc salixylat cho trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Thuốc này bao gồm những thuốc aspirin dành cho trẻ em, một số loại thuốc cảm lạnh và Pepto-Bismol. Trẻ em và thanh thiếu niên sử dụng aspirin có nguy cơ bị ốm nghiêm trọng và được gọi là hội chứng Reye.
• Đặt khăn mặt ẩm, mát lên chỗ phát ban.
• Cố gắng không để quần áo hay khăn trải giường cọ xát lên chỗ phát ban khiến nó bị kích ứng.

Nghỉ ngơi trên giường nếu bạn bị sốt và có các triệu chứng ốm yếu khác.

Hãy hỏi nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn:

• Cách thức và thời gian bạn sẽ nhận kết quả xét nghiệm
• Mất bao nhiêu thời gian để hồi phục sau khi ốm
• Những hoạt động bạn nên tránh và thời điểm bạn có thể quay lại các hoạt động bình thường
• Cách tự chăm sóc bản thân tại nhà
• Những triệu chứng hoặc vấn đề bạn nên theo dõi và những việc cần làm nếu bạn mắc phải các triệu chứng hoặc vấn đề đó

Đảm bảo rằng bạn biết khi nào bạn nên quay lại để kiểm tra. Giữ tất cả các cuộc hẹn thăm khám hoặc xét nghiệm của nhà cung cấp.

Tôi có thể làm gì để giúp phòng tránh bệnh zona?

Nếu bạn chưa bao giờ bị bệnh thủy đậu, bạn có thể tiêm một mũi phòng tránh lây nhiễm vi-rút bệnh thủy đậu. Hầu hết trẻ em hiện nay đều tiêm các mũi phòng bệnh thủy đậu.

Nếu bạn từ 50 tuổi trở lên, bạn có thể tiêm một mũi khác để giúp phòng tránh bệnh zona. Vắc xin ngừa bệnh zona được khuyến nghị sử dụng cho tất cả người lớn từ 60 tuổi trở lên bất kể họ có từng bị bệnh thủy đậu hay không. Tiêm phòng bệnh zona không phải lúc nào cũng phòng tránh được bệnh zona. Tuy nhiên, sau khi tiêm phòng nếu một lúc nào đó bạn bị bệnh zona, bạn có thể bớt đau hơn. Tiêm phòng bệnh zona không được dùng để điều trị bệnh zona khi bạn đã bị bệnh này.

Bạn cũng có thể làm giảm khả năng mắc bệnh zona của bạn bằng cách cố gắng kiểm soát căng thẳng, tập thể dục thường xuyên, và ăn theo một chế độ ăn lành mạnh.

Nếu bạn bị bệnh zona, hãy đảm bảo rằng bất cứ ai chưa bị bệnh thủy đậu hay tiêm phòng bệnh thủy đậu không được tiếp xúc gần với bạn cho đến khi các chỗ phồng rộp hoàn toàn khô. Bạn sẽ không còn lây bệnh sau khi các chỗ phồng rộp khô và đóng vảy.